Een organist kan thuis op een Hauptwerkorgel spelen met de originele klanken van een kerkorgel. De klanken en de akoestiek van de kerk worden volkomen gelijk in de huiskamer weergegeven. Dat kan zelfs het meest geavanceerde elektronische orgel niet presteren. Elke toon is een nauwkeurige opname van een pijp, zodat de eigenschappen minutieus worden vastgelegd. De akoestiek van de kerk is van grote invloed op de ontwikkeling van de toon. De omgevende lucht komt in resonantie en dat geeft glans en volheid aan de toon. De akoestiek van de kerk wordt met IR techniek opgenomen en ligt als een volledige kopie in het geheugen van Hauptwerk. Zo krijgen de tonen uit de samples dezelfde ontwikkeling als de tonen uit de pijpen. De tonen zijn gelijk zijn aan de tonen uit de pijpen, mits aan strikte voorwaarden wordt voldaan
1. Een microfoon moet de opname op zeer korte afstand van de pijp maken. Het is een DRY sample, waarin de eigenschappen van de toon zonder de nagalm is vastgelegd.
2. De tonen in de samples zijn te luid voor de huiskamer. Het verminderen van het volume verandert de klank. Door de intonatie wordt dat weer gecompenseerd. Dan verschillen ze niet van de klanken van mijn pijporgel. In mijn boeken beschrijf ik een goed navolgbare methode om te intoneren. Deze boeken worden op aanvraag gratis toegezonden.
3. De akoestiek wordt met Impulse-Response techniek opgenomen en vastgelegd in het geheugen van het Hauptwerkorgel. De akoestiek is een exacte kopie van de kerkakoestiek en maakt het gebruik van de inferieure WET samples overbodig.
Een orgelkast heeft de functie om de klanken van alle pijpen te bundelen om ze als één klank naar buiten te brengen. Daar nemen twee microfoons de klanken in stereo op en leggen die als DRY samples in het geheugen vast. Met twee kanalen is het kerkorgel volledig overgebracht naar het Hauptwerkorgel in de huiskamer.
Wanneer een organist een toets drukt, spreekt de pijp onmiddellijk aan met een accent op het begin van de toon. Het is de articulatie van de toon, waarmee de organist muziek maakt door zijn spel van ritme en frasering. De pijptonen hoort de organist onmiddellijk en op korte afstand, daarna volgen de reflecties tegen muren, zuilen en andere objecten die steeds verder verwijderd liggen, waardoor de galm zwakker wordt en in de verte uitsterft.
Een directe aanspraak is voor een organist een noodzakelijke voorwaarde om te spelen. De ontwikkeling van de tonen in de akoestiek van de kerk vergroot de intensiteit tot klanken die de grote ruimte vullen. Hauptwerk 5 kan met de nieuwe Impulse Response de kerkakoestiek kopiëren en zo krijgt de huiskamer kathedrale afmetingen! Dit is de situatie die volledig overeenkomt met het bespelen van het orgel in de kerk. Tonen die zonder enige vertraging door de organist worden gehoord en een nagalm die bij de organist begint en ver bij hem vandaan uitsterft. Slechts onder deze voorwaarden komt het bespelen van een Hauptwerkorgel in de huiskamer overeen met het bespelen in de kerk.
Kanalen met WET samples
WET samples zijn opnames van microfoons die op grote afstand van het orgel zijn geplaatst. Op die afstand is het aanspreken van de pijpen niet te horen en ook het karakter van de tonen wordt vaag weergegeven. Galm is er wel maar zonder de effecten die de pijptonen ondervinden in de akoestiek. WET samples zijn onbruikbaar.
Surround
Surround is een verzameling van WET samples die op verschillende afstanden van het orgel zijn opgenomen en door luidsprekers tot achter in de kamer worden weergegeven. Dat klinkt absurd, want een organist hoort in de kerk nooit klanken van achter uit de kerk. Surround is een warrige weergave van vage klanken uit diverse richtingen met het grote nadeel, dat de tonen met vertraging klinken.
Bij de GdO (Gesellschaft der Orgelfreunde) met 6000 leden in alle landen van Europa, wordt al lang getracht om Hauptwerk als een serieuze vervanger van een huispijporgel te erkennen. In een goede configuratie zijn de klanken gelijk aan een pijporgel en komt de akoestiek overeen met de kerk. De erkenning zou meer organisten overtuigen, dat het zinvol is om op een Hauptwerkorgel te studeren. De commissie werd echter geconfronteerd met surroundorgels en oordeelden toen, dat de hobbyisten die dit bespeelden geen organisten waren, maar niet meer dan toehoorders aan de luidsprekers. Surround bezorgt Hauptwerk een slechte naam.
Het belangrijkste deel van een pijptoon is het begin, het moment dat de pijp zijn toon gaat vormen. Het is de articulatie die de organist nodig heeft voor zijn muzikale expressie, zoals dat geldt voor elk muziekinstrument. Wanneer de wind uit de kernspleet het bovenlabium bereikt, ontstaat er een onderdruk die de wind naar binnen trekt. Dat heeft een overdruk in de pijp tot gevolg die de wind weer naar buiten duwt. zie Prestant
Deze wervelende wind geeft een duidelijk accent aan de toon. De accenten verschillen naar de aard van het register, een Prestant begint anders dan een Holpijp. De microfoons moeten op korte afstand van de pijpen staan om het karakter te kunnen vastleggen in de DRY sample, anders is het belangrijke deel van de klank niet hoorbaar. Soms is het niet mogelijk om de microfoons op de ideale plaats te krijgen en wordt het een semi DRY sample, maar met de ruime mogelijkheden die Hauptwerk biedt om de klanken aan te passen, kan de articulatie toch worden gehoord.
De articulatie en het eerste moment van toonvorming is bij normaal spel het enige dat van de orgelklank wordt gehoord. Het is dus belangrijk dat dit goed wordt weergegeven. Ik heb veel in Zuid-Duitsland en in Zwitserland in kerken met een enorme nagalm gespeeld en dan is de akoestiek van de lege kerk hinderlijk. Als de kerk volloopt geeft dat demping aan de akoestiek en speel ik met meer genoegen.
De convolutiegalm van mijn Hauptwerkorgel heb ik met het linkerpedaal regelbaar gemaakt, zodat het gemakkelijk aan de muziek is aan te passen.
 |
 |
 |
 |
 |
 |
 |
 |
 |
 |
 |
 |
 |
 |
 |
 |
 |
 |
 |
 |
 |
 |
 |
 |
 |