Voortreffelijke Hauptwerk sample sets

Schnitger-orgel Martinikerk Groningen
Twee voorwaarden bepalen de waarde van een sample set. 1. Een orgel met de reputatie van grote muzikale waarde te zijn. 2. Samples waarin alle kenmerkende eigenschappen van de pijpen zorgvuldig zijn opgeslagen. Staccato, portato en legato aanslaan laat een pijp verschillend klinken en die verschillen moeten in de sample goed zijn te horen.
Het Schnitger-orgel van de Martinikerk in Groningen heeft klanken die kleurrijk zijn en ontspannen klinken. Een pijp met een ontspannen klank zal door licht aanblazen de toon al laten horen. Met toenemende druk klinkt dan het volle volume. Hoe de windstroom uit de kernspleet het bovenlabium bereikt, is cruciaal voor de aanspraak en de klankkleur. De klankkleur van het Martini-orgel heeft het karakter van de Noord-Duitse barok. In die tijd wisten de orgelbouwers hoe ze pijpen moesten intoneren om een grote klankschoonheid te verkrijgen. Dat ambacht is verloren was gegaan, maar werd in de vorige eeuw herontdekt.                         zie Orgel Martinikerk

Rudolf Janke-orgel in Bückeburg
Met kennis van het historische orgelmakersambacht bouwen hedendaagse orgelbouwers nieuwe orgels gebouwd. Zo heeft Rudolf Janke voor de Stadtkirche van Bückeburg een orgel in historische stijl gebouwd. Dit orgel is nieuw, maar de klanken hebben alle kenmerken van de Midden-Duitse barokstijl. Rudolf Janke toont dat hij de ambachtelijke wijze van orgelbouwen beheerst. De verfijnde intonatie van Rudolf Janke werd door experts hoog gewaardeerd. Naast transparante helderheid bezitten de klanken diepe Gravität. Dat is goed hoorbaar in de fluitregisters bij het spelen van de Triosonates van Bach.                                                                      zie Orgel in Bückeburg

Barok orgel Prytanée Frankrijk
Een barokorgel met klanken die goed aansluiten op de Midden-Duitse klanken, is het orgel uit 1640 in de Prytanée in Frankrijk. Het orgel van de sample set komt vrijwel geheel overeen met het Couperin-orgel van de Vrije Universiteit in Amsterdam. Het orgel in de Prytanée speelt op een zeer lage winddruk in een kerk met een uitstekende akoestiek. Dit principe is vooral gebruikelijk in Italië; door de winddruk laag te kiezen zijn de klanken ontspannen. De prachtige akoestiek zorgt er voor, dat de klanken overal in de grote ruimte gelijkmatig zijn te horen. Er is geen sample set waarvan de klanken zonder enige aanpassing zo ontspannen en mild klinken. Toch heb ik door de samples te intoneren de klankschoonheid nog flink kunnen verbeteren. Het resultaat was verrassend; van elke toon kwam het karakter nu duidelijk naar voren. De details van het aanspreken en de toonvorming zijn volmaakt te horen, beter dan ik het ooit in een sample had gehoord.                  zie Orgel Prytanée

Authentiek Noordduits Barockorgel in Lüdingworth
Antonius Wilde bouwde het orgel in 1598 voor de St. Jacobikerk in Lüdingworth dat later door Arp Schnitger met een Rugwerk werd uitgebreid. Een goede Gravität en een zangrijke helderheid zorgen voor hier een vocale klank. De menselijke stem is de maatstaf en de boventonen vormen een Formant; dat is een kleuring door een groep boventonen die per toonhoogte gelijk blijft, zoals een klinker die herkenbaar blijft ongeacht de toonhoogte.
                                                                                zie Schnitger-Wilde orgel    

Hauptwerk met tonen van pijpen of

Sweelinq met gesimuleerde tonen?

Het doel van deze website is mijn ervaringen als intonateur van pijporgels te delen met organisten die de Samples van Hauptwerk gebruiken.
Een Hauptwerk sample is een volledige kopie van de pijptoon met alle karakteristieke eigenschappen.
Het orgel van de sample set klinkt op korte afstand van de organist, zodat alle eigenschappen van de tonen hoorbaar blijven. Een Sample Set is een groot digitaal geheugen, waarin van elke pijp een opname van 12 tot 20 seconden is vastgelegd. De lange opname zorgt ervoor dat zowel het karakter als de fluctuaties van de toon worden vastgelegd. Door die fluctuaties klinkt een toon levendig en muzikaal, net als bij een viool de strijkstok de toon van een snaar laat variëren. De samples bevat zoveel informatie van de tonen, dat een Sample Set twee tot drie minuten nodig heeft om die informatie naar het Huisorgel over te dragen. Op mijn website geef ik aan welke Sample Sets de klanken als kopiën van de pijpen overdragen naar het huisorgel.

Vaak krijg ik vragen over de klanken van het door Noorlander gepropageerde Sweelinq systeem.
Brengen ze de echte pijpklanken van de kerk over naar het orgel in de huiskamer?
Nee, met Sweelinq is dat onmogelijk. Hier wordt slechts een miniem deel van een toon herhaaldelijk afgespeeld, zolang een toets wordt gedrukt. Door die snelle herhaling van steeds hetzelfde korte stukje klinkt de toon star als een elektronische toon. Getracht is dit te maskeren door een technisch truc, die ze het windmodel hebben genoemd. Het is een oude techniek, al 20 jaar toegepast in de elektronische orgels van Johannus.

Ook Hauptwerk beschikt over een windmodel, dat alleen maar dient om de fouten in slecht opgenomen samples te verdoezelen. Ik gebruik het windmodel nooit!! Met goede samples zoals Sonus Paradisi deze levert zijn de echte fluctuaties in de pijp te horen. Het is de natuurlijke levendigheid van de toon die een onmisbaar deel vormt van de orgelklank.

In drie seconden is een Sweelinq-set geladen. Van elke toon wordt slechts een paar milliseconden gebruikt. Het geheugen dat de echte klank van een orgel bevat, heeft meer tijd nodig om de klanken naar het huisorgel te laden.
                                                                                              voor reacties: John Boersma

Sweelinq gebruiken is een enorm risico door de noodzaak het orgel met internet te verbinden. Niemand zal een computer zonder virusbeveiliging op het internet gebruiken. Sweelinq kan niet meer dan 14 dagen off line werken, zodat de organist vaak verplicht is zijn orgel met het internet te verbinden. Een antivirus programma is mogelijk, maar dan moet het orgel altijd met internet verbonden zijn. Wanneer het orgel ook dure Hauptwerk sample sets bevat, is een onveilige internetverbinding een groot risico.

                      meer over:    Hauptwerk  of  Sweelinq?