Schnitger-orgel Martinikerk Groningen

Voor enkele orgels heb ik een voorkeur omdat de muzikale zeggingskracht ervan me inspireert tot spelen. Dat is in de eerste plaats het Schnitger-orgel van de Martinikerk in Groningen met klanken die kleurrijk zijn en ontspannen klinken. Een pijp met een ontspannen klank zal door licht aanblazen de toon al laten horen. Met toenemende druk bereikt deze dan het volle volume. Als de windstroom uit de kernspleet meer naar buiten wordt gericht op een naar voren getrokken bovenlabium, ontstaan er meer boventonen en dat kleurt de klank. De klankkleur van het Martini-orgel heeft het karakter van de Noord-Duitse barok. In die tijd wisten de orgelbouwers hoe ze pijpen moesten intoneren om een grote klankschoonheid te verkrijgen. Een ambacht dat later verloren was gegaan en pas laat in de vorige eeuw opnieuw werd ontdekt.                        zie Orgel Martinikerk

Rudolf Janke-orgel in Bückeburg

Het herontdekte ambacht hebben de orgelbouwers toegepast bij het restaureren van historische orgels. Ze waren in staat de pijpen zo te intoneren, dat de oorspronkelijke klankschoonheid in volle glorie terugkwam. Met de herstelde kennis van het oude ambacht werden ook nieuwe orgels gebouwd. De klanken van de nieuwe orgels van Jürgen Ahrend waren gelijkwaardig aan de historische klanken. Ik heb veel van zijn nieuwe orgels leren kennen en het is een genoegen deze te bespelen.
Zijn collega Rudolf Janke, die evenals Jürgen Ahrend het vak had geleerd bij Paul Ott in Göttingen, bouwde voor de Stadtkirche van Bückeburg een orgel in historische stijl. Dit orgel is nieuw, maar de klanken hebben alle kenmerken van de Midden-Duitse barokstijl. Rudolf Janke toont dat hij de ambachtelijke wijze van orgelbouwen beheerst. De verfijnde intonatie van Rudolf Janke werd door experts hoog gewaardeerd. Naast helderheid bezitten de klanken een diepe Gravität. Dat is goed hoorbaar in de fluitregisters bij het spelen van de Triosonates van Bach.                                                                      zie Orgel in Bückeburg

Barok orgel Prytanée Frankrijk

Een barokorgel met klanken die goed aansluiten op de Midden-Duitse klanken, is het orgel uit 1640 in de Prytanée in Frankrijk. Het orgel van de sample set komt vrijwel geheel overeen met het Couperin-orgel van de Vrije Universiteit in Amsterdam. Het orgel in de Prytanée speelt op een zeer lage winddruk in een kerk met een uitstekende akoestiek. Dit principe is vooral gebruikelijk in Italië; door de winddruk laag te kiezen zijn de klanken ontspannen. De prachtige akoestiek zorgt er voor, dat de klanken overal in de grote ruimte gelijkmatig zijn te horen. Er is geen sample set waarvan de klanken zonder enige aanpassing zo ontspannen en mild klinken. Toch heb ik door de samples te intoneren de klankschoonheid nog flink kunnen verbeteren. Het resultaat was verrassend; van elke toon kwam het karakter nu duidelijk naar voren. De details van het aanspreken en de toonvorming zijn volmaakt te horen, beter dan ik het ooit in een sample had gehoord.                  zie Orgel Prytanée

Authentiek Noordduits Barockorgel in Lüdingworth

Antonius Wilde bouwde het orgel in 1598 voor de St. Jacobikerk in Lüdingworth dat later door Arp Schnitger met een Rugwerk werd uitgebreid. Een goede Gravität en een zangrijke helderheid zorgen voor hier een vocale klank. De menselijke stem is de maatstaf en de boventonen vormen een Formant; dat is een kleuring door een groep boventonen die per toonhoogte gelijk blijft, zoals een klinker die herkenbaar blijft ongeacht de toonhoogte.
In de tijd van de Renaissance voldeden de tonen van een orgel aan de gestelde eisen en inspireerden Jan Pieterszoon Sweelinck tot het componeren van zijn muziek. De orgelbouwers hadden de klanken goed in hun oren, maar wanneer zij bij het intoneren kleine afwijkingen hoorden, corrigeerden zij die niet, omdat het een muziekale nuance aan de toon verleende, net als de verschillen tussen de stemmen in het koor.                    zie Schnitger-Wilde orgel