Barok orgel Prytanée Frankrijk
Een barokorgel met klanken die goed aansluiten op de Midden-Duitse klanken, is het orgel uit 1640 in de Prytanée in Frankrijk. Het orgel van de sample set komt vrijwel geheel overeen met het Couperin-orgel van de Vrije Universiteit in Amsterdam.
Het orgel in de Prytanée speelt op een zeer lage winddruk in een kerk met een uitstekende akoestiek. Er is geen sample set waarvan de klanken zonder enige aanpassing zo ontspannen en mild klinken. Toch heb ik door de samples te intoneren de klankschoonheid nog flink kunnen verbeteren. De details van het aanspreken en de toonvorming zijn volmaakt te horen, beter dan ik het ooit in een sample had gehoord.
zie Orgel Prytanée
Rudolf Janke-orgel in Bückeburg
Rudolf Janke heeft voor de Stadtkirche van Bückeburg een orgel in historische stijl gebouwd. Dit orgel is nieuw, maar de klanken hebben alle kenmerken van de Midden-Duitse barokstijl. Rudolf Janke toont dat hij de ambachtelijke wijze van orgelbouwen beheerst.
De verfijnde intonatie van Rudolf Janke werd door experts hoog gewaardeerd. Naast transparante helderheid bezitten de klanken diepe Gravität. Dat is goed hoorbaar in de fluitregisters bij het spelen van de Triosonates van Bach.
zie Orgel in Bückeburg
Bij het ontwerp van dit orgel ben ik uitgegaan van de klanken van pijporgels die ik voor huiskamers in talloze uitvoeringen heb gebouwd. Echter, de klanken van een pijporgel komen pas tot hun recht als ze zich in een goede akoestiek kunnen ontwikkelen, het is onmisbaar deel van de orgelklank. Dat sluit in feite een pijporgel voor de huiskamer uit, want een huiskamer is geen akoestische ruimte.
Hauptwerk is een systeem dat deze tegenstelling kan overbruggen, mits aan bepaalde voorwaarden wordt voldaan. In de eerste plaats moeten samples klanken bevatten die dicht bij de pijpen zijn opgenomen,
DRY samples, want ik wil het net zo horen als ik bij het bespelen van het orgel in de kerk. De klanken komen als één bron uit de orgelkast dicht bij de plek waar ik speel. Ook wil ik het ontstaan van de galm meemaken; dat klinkt totaal anders dan galmende klanken van WET samples in meer kanalen, zoals bij Surround.
Dat kan alleen als de galm van de kerk met een IR opname, apart van de sample wordt opgenomen en in het Huisorgel is opgeslagen. Pas op deze plaats krijgt de droge klank zich te ontwikkelen in de akoestiek van de kerk. De klanken en de akoestiek zijn dus niet in dezelfde sample opgeslagen en volgen hun weg naar het Hauptwerkorgel. Bij het intoneren stond mijn pijporgel ernaast en ik zorgde ik ervoor dat er geen verschil in klank hoorbaar was. Dat is alleen mogelijk met goede Hauptwerksamples zoals Sonus Paradisi of Prospectum deze leveren.
Mijn orgel is gebouwd door Wim de Borst van Sonarte in Capelle aan den IJssel.
Naast orgelbouwer is hij kerkorganist en weet als geen ander hoe de organist de klanken in de kerk hoort.
Met Hauptwerk ervaart een organist het proces van het opbloeien in de akoestiek en het uitsterven inde verte. Wanneer een IR-opname in het geheugen van het orgel in de huiskamer is opgeslagen is het akoestisch effect gelijk aan de kerk. Ook in de huiskamer moet de eerste toon dichtbij klinken en daarna opbloeien tot volle sterkte.
Aan het Hauptwerkorgel moeten hoge eisen wordengesteld. De juiste plaats voor de luidsprekers is op de hoogte van de oren van de organist. Dat komt overeen met de plaats van de speeltafel in de kerk ten opzichte van de orgelkast.
De basreflex luidsprekers hebben een door ADAM aangepaste behuizing gekregen voor een optimale weergave van de pijpklanken. Wel goed zichtbaar maar wanneer ze in de orgelkast worden geplaatst, zou dat de hoge kwaliteit ernstig verstoren.
Bij mijn vorig, door Noorlander gebouwd orgel, waren de luidsprekers met een open baspoort binnen de orgelkast geplaatst; dat is een amateuristische werkwijze. Het buiten de kast plaatsen was al een enorme verbetering. Het gaf me de kans ze met andere luidsprekers te vergelijken en daar bleek de zeer matige kwaliteit. Mijn verzoek aan hem om betere luidsprekers te leveren werd beantwoord met: koop ze maar bij een ander! Dat werd Sonarte; Wim de Borst voorziet zijn orgels van luidsprekers van topkwaliteit
Sample makers vergelijken de klanken die ze van de pijpen hebben opgenomen door ze te beluisteren met luidsprekers van de Reference-klasse. Voor mijn orgel hebben we dezelfde luidsprekers gekozen; ADAM luidsprekers uit de S-Serie. Deze zijn niet goedkoop maar de weergave van de klanken is onovertroffen en dat is merkbaar bij het intoneren van de samples. Het is opvallend hoe weinig ik hoef te corrigeren.
Omdat de opnamen digitaal in de samples zijn opgeslagen worden ze door een Digitaal-Analoog Converter omgezet naar hoorbare klanken. We kozen voor de D-A Converter die aan de hoogste eisen voldoet, om elke kans op vervorming uit te sluiten.
Voor lage tonen van de basklanken is een luidsprekersysteem ontworpen dat is geïnspireerd op een houten Subbaspijp. De ronde lage tonen worden fluweelzacht, maar wel met een diepe intensiteit weergegeven. Op deze wijze wordt de Gravität van de bastonen merkbaar. Jolanda Zwoferink promoveerde op haar onderzoek naar de Gravität van de orgelklank voor de juiste interpretatie van de muziek van Johann Sebastian Bach. Op mijn orgel wordt dat uitstekend weergegeven.
Zo heeft Sonarte het ideale orgel kunnen bouwen. Iedereen mag het hier zelf beoordelen.
 |
 |
 |
 |
 |
 |
 |
 |
 |
 |
 |
 |
 |
 |
 |
 |
 |
 |
 |
 |
 |
 |