Bader-orgel Walburgiskerk Zutphen
Naast de bijzonder geslaagde prestatie om de klanken van een Schnitger-orgel in een sample set vast te leggen, heeft Jiri Zurek (Sonus Paradisi) ook een fantastische prestatie geleverd met het samplen van de bijzondere klanken van het Bader-orgel. Beide sets reproduceren de klanken in de kerk uitermate goed in de huiskamer.
De klankschoonheid van de Prestanten is opvallend door de milde aanspraak en het vocale karakter. Het prestantenplenum van het hoofdwerk klinkt voornaam, ingetogen en breed. Het rugwerk daarentegen is veel directer van toon, het heeft een gearticuleerde aanspraak en een pregnante klank. Heel karakteristiek zijn de Fluiten en de Quintadenen. De prachtige klanken van de Tongwerken is karakteristiek voor het klankidioom waarmee Bader zijn orgel heeft vorm gegeven.
De DRY samples geven de klanken goed weer, de articulatie is perfect en de wat ruisende klanken in de kerk zijn goed in de huiskamer te horen.
Bader-orgel in Zutphen
Coci-Klapmeyer Orgel in Altenbruch
In de
St. Nikolaikerk in Altenbruch staat een van de oudste orgels van Noord-Duitsland.
Johannes Coci bouwde in
1498 het oudste deel van het orgel.
Matthias Mahn voegde in
1577 het Rugpositief toe en behield de goede in het Hoofdwerk geplaatse pijpen van Coci.
Het zijn Gotische klanken, de authentieke stijl van vóór de Renaissance. Het metaal van pijpen dat eeuwenlang dezelfde klank heeft voortgebracht is metallurgisch veranderd, wat hoorbaar is in de resonans van deze pijpen. Het is te vergelijken met de klanken van een Stradivarius. Door de de tijd en het gebruik rijpt de klank en krijgt een bijzondere resonans.
Johann Klapmeyer bouwde in
1730 het orgel verder uit met gebruikmaking van het historische materiaal.
Jiri Zurek leverde een topprestatie met zijn samples, waarin de uitzonderlijke klanken optimaal zijn opgeslagen.
Authentieke orgelklanken en perfecte opnamen gaan hier samen
zie: Coci-Klapmeyer orgel in Altenbruch
.jpg)
Frans Barok Orgel - perfecte vertolking van Bach
Het Franse Barokorgel heeft een milde, poëtische klank. De basis is de zangrijke klank van de
Montre die overeenkomt met de Midden-Duitse Principal. De boventonen grijpen in elkaar en vormen glanzende klankkleuren. Door de lage winddruk kan elke toon verfijnd worden geïntoneerd. Opvallend zijn de subtiele kleuren van de Franse
Baroktongen.
De opnamen van dit orgel zijn van uitzonderlijke kwaliteit. Zonder de samples te intoneren klonk het orgel goed in de huiskamer. Na enige tijd probeerde ik of met intoneren toch nog betere klanken krijgen. Het resultaat was overweldigend: niet één sample set kan de pijpklanken zo realistisch weergeven.
Het is een fascinerend barok Kerkorgel uit de tijd van Bach met klanken die ideaal zijn voor zijn muziek. De Barokstijl komt overeen met de orgels in Freiberg en Dresden. De registers klinken in goede verhoudingen met een volume dat past in de huiskamer.
Jiri Zurek (Sonus Paradisi) heeft de ideale set gemaakt.
Zie: Prytanée - Frans Barok
Schnitger-orgel Martinikerk Groningen
Groningen is het hart van de orgeltuin van Europa. Nergens in de wereld is een hogere concentratie van historische orgels te vinden.
Wereldberoemd is het Schnitger Orgel in de Martinikerk.
Organisten uit vele landen bezoeken dit orgel om de magistrale klanken te horen.
Dat zij dit orgel het mooiste van de wereld noemen mag dan arbitrair zijn, er is geen objectieve norm voor, het toont toch aan dat de klanken van uitzonderlijke schoonheid zijn.
Jiri Zurek legde de klanken vast in een sample set en hij zei er over:
"Na een jaar van ontwikkeling is de sample set van het Martini-orgel klaar. Ik wil dat het de beste sample set ooit moet zijn en daarom heb ik al mijn vaardigheden aan deze sample set gegeven".
Vanaf het begin heb ik het proces kunnen volgen en nu ik het resultaat vrijwel dagelijks heb bespeeld, weet ik het dat het een uitstekende weergave van een kerkorgel is. Met de set van dit orgel is een nieuwe norm voor het maken van sample sets geschapen. De sample set met twee kanalen met DRY samples en de convolutiegalm van de kerk klinkt alsof ik in de kerk zit te spelen.
Martini orgel
De beste Sample Sets
De Impulse-Response techniek van Hauptwerk, die van de akoestiek van de kerk een identieke kopie maakt, betekent een fundamentele verbetering van Hauptwerk. Het was de ontbrekende factor om klanken van het kerkorgel volmaakt gelijk in de huiskamer te laten klinken. Het Hauptwerkorgel was al in staat om de toon zo nauwkeurig door een luidspreker weer te geven, dat het niet verschilt met de weergave door een pijp. De akoestiek zorgt in de kerk voor een brede, volle klankontwikkeling en die ontwikkeling vindt nu ook plaats in de huiskamer.
De toon ontstaat wanneer de wind uit de kernspleet langs het bovenlabium stroomt en een onderdruk veroorzaakt in de pijp die de wind naar binnen trekt. Er ontstaat dan een overdruk die de wind weer naar buiten duwt. Dit begin van de toon is de articulatie die de windkolom in het corpus in beweging zet om de toon op te bouwen.
Het van cruciaal belang dat de organist de articulatie direct hoort, voordat de eerste weerkaatsing door de nagalm het kan beïnvloeden.
De microfoons moeten dicht bij de pijpen staan om deze droge toon in de sample op te slaan. Door de weerkaatsingen van de toon tegen wanden, zuilen of andere objecten ontwikkelt de toon zich tot een brede volle klank. Omdat deze objecten zich op toenemende afstanden bevinden, verwijderen de reflecties zich steeds verder van de bron. Dat is de klankbeleving van de organist.
De Impulse-Response techniek van Hauptwerk geeft de toon in de huiskamer dezelfde ontwikkeling tot volle klank als de pijptoon in de kerk.
De sample set bevat niet meer dan twee kanalen met op korte afstand opgenomen tonen zonder nagalm, de DRY samples. De akoestiek wordt Impulse-Response techniek opgenomen en apart van de samples in het geheugen van het Hauptwerkorgel. Daarmee kunnen de tonen uit de samples dezelfde ontwikkeling tot volle klank ondergaan, zoals dat in de akoestiek van de kerk gebeurt.
Hieronder sample sets waarvan de klanken op de juiste manier zijn opgenomen:
Noordwolde - Groningen
Hendrik en Johan Huisz bouwden in 1658 een drie klaviers orgel en gebruikten een groot deel van de pijpen uit 1570. Berend Huisz (Huß) was hun broer die als orgelmaker in Stade Noord-Duitsland werkzaam was en zijn werkplaats naliet aan Arp Schnitger. Opvallend is de Bazuin die in 1621 is gemaakt het oudste pedaaltongwerk ter wereld is.
De sample set is achtkanaals, maar ik gebruik alleen het stereokanaal met de DRY opnamen. Het gedrag van de tonen is vanaf de aanspraak, de opbouw van de toon en het beëindigen van de toon met alle bijeffecten in de sample vastgelegd.
Het zijn grote bestanden, omdat er naar is gestreefd alle details van de karakteristieke eigenschappen weer te geven. In de eerste plaats een diepe Gravität, de basis voor manlijke koorstemmen. Vervolgens een transparante Helderheid in de plenumklank en de lieflijke Poëzie is vooral hoorbaar in de prachtige Fluitstemmen.
Sonus Paradisi heeft weer een sample set van hoge kwaliteit geproduceerd.
Authentieke Renaissance-Barokklanken
Het orgel dat Antonius Wilde in 1598 bouwde, heeft de originele pijpen altijd behouden. Arp Schnitger voegde in 1682 een Rugwerk toe en intoneerde de pijpen naar de klanken van Wilde. De meer dan 400 jaar oude pijpen van het Oberwerk en het Borstpositiv klinken nog steeds in het orgel. Door de veroudering van het metaal krijgen de pijpen een bijzondere resonans met een grote klankschoonheid.
De DRY samples geven dit perfect weer. De tonen beginnen met een karakteristiek rond accent en laten dan de authentieke klanken uit de Renaissance-Baroktijd horen.
De 36 registers zijn verdeeld over drie klavieren en pedaal
Zie: Renaissance - Barokklanken
Noordbroek Orgel met vocale klanken
De Praestanten geven de Noord-Duitse Barokklanken prachtig weer in een stijl die Arp Schnitger nastreefde. Elk register is een solostem met grote zeggingskracht. Samengevoegd met de hoge mixtuur klinkt een plenum met een zilverachtige klank. De Trompet versterkt het plenum en voegt glans toe.
Opvallend zijn de fluwelen klanken van de viervoets Fluiten. De Vox Humana is een fijne solostem, met een bescheiden maar lieflijke klank. De transparante klanken geven de Dulciaan een zingend karakter. De Mixtuuur en de Scherp zijn samengesteld uit hoogliggende voetmaten, die de zilverachtige klankschoonheid bevorderen.
Cor Edskes restaureerde het orgel om de oorspronkelijke klanken uit de tijd van de barok te behouden. Door de helderzingende klanken van dit orgel is Noordbroek een Pelgrimsoord voor orgelliefhebbers en geniet het wereldwijde bekendheid.
Het is een zeer geslaagde sample set van Jiri Zurek. Het getuigt van het hoge niveau van zijn vakmanschap, dat door niemand wordt overtroffen.
Schnitger orgel Noordbroek
Rudolf Janke orgel in Bückeburg
Door historisch onderzoek is vastgesteld, dat orgels uit de baroktijd het hoogtepunt van muzikale zeggingskracht hadden bereikt. In het laatste kwart van de 20e eeuw waren de orgelbouwers weer in staat pijpen te maken die even goed klonken als van de goed bewaarde historische orgels.
Jürgen Ahrend en
Rudolf Janke restaureerden historische orgels en bouwen zelf orgels waarvan de klanken gelijkwaardig zijn aan orgels in de baroktijd. De pijpen spreken vlot aan en laten ontspannen klanken horen. Eén van de eigenschappen is de
stabiliteit, eenmaal gestemd blijven ze de stemming vasthouden. Jaarlijkse stembeurten zijn overbodig.
Jiri Zurek heeft de klanken in samples vastgelegd. Het zijn grote bestanden, maar die zijn nodig om alle eigenschappen goed te kunnen weergeven. Kleine bestanden geven de
Gräviteit van de klanken niet weer. Alleen de
DRY samples zijn bruikbaar; de overige samples laten de akoestiek van de kerk horen, maar die kan veel realistischer worden verkregen met een
IR opname.
De nagalm is 3 seconden en Jiri Zurek heeft daarvoor een geschikte opname. Het orgel is gebouwd volgens het
Werkenprinzip, wat betekent dat de volumes van de drie manualen sterk verschillen.
Het
Hauptwerk klinkt luid, het
Oberwerk matig en het
Unterwerk is nauwelijks te horen. Door een goede intonatie moeten deze verschillen verkleind worden voor de huiskamer.
Rudolf Janke orgel
