Twee luidsprekers, een linksvoor en een rechtsvoor vormen de tussenschakel tussen de beide microfoons die in de kerk op de plaats van de organist de klanken hebben opgenomen. Het Hauptwerkorgel is geen zelfstandig orgel maar het overbrugt de afstand tussen het orgel in de kerk en de weergave in de huiskamer. Naast mijn Hauptwerkorgel staat mijn huispijporgel met pijpen die ik zelf heb gemaakt en geïntoneerd. De klanken van het Hauptwerkorgel kan ik met de pijpklanken vergelijken.
Organisten wensen vaak een Hauptwerkorgel dat er uitziet als een pijporgel. Een pijpenfront voor de luidsprekers moet die illusie versterken maar de pijpen hinderen de overdracht van de klanken. Op mijn zolder liggen heel veel pijpen die ik heb overgehouden van mijn klankonderzoek, maar ik vind het zinloos om deze in het orgelfront te plaatsen.
Er zijn grote verschillen tussen pijporgels, afhankelijk van praktische eisen en persoonlijke wensen. Dat is ook zo bij Hauptwerkorgels en iedereen is vrij om naar eigen wensen te kiezen. Wel is het verstandig om rekening te houden met de beste plaats voor de luidsprekers. Als rijen met trekregisters de luidsprekers verdringen naar een minder gunstige plaats, worden de pijpklanken niet optimaal weergegeven.
De sample sets bevatten naast de pijpklanken ook de bijgeluiden, zoals de windmotor, het geluid van het trekken van een sleep en de soms goed hoorbare verbinding tussen de toetsen en de ventielen. Bij mijn pijporgels heb ik altijd de windmotor in een effectief dempende kist geplaatst, gezorgd dat de overbrenging van de toetsen naar de ventielen volkomen geruisloos werkt. Ik heb in honderden kerken gespeeld, maar niemand heeft ooit gehoord dat ik de slepen trok. Dat moet beheerst en geruisloos gebeuren anders stoort het de muziek. Daarom installeer ik de bijgeluiden van de sample set nooit; ze zijn hinderlijk bij het musiceren.
Twee luidsprekers op korte afstand en gericht op oren van de organist brengen de klanken goed over naar de huiskamer. Het heeft geen enkele zin om meerdere luidsprekers voor deze klanken te gebruiken. Aparte luidsprekers voor de hoge tonen zijn wel zinvol te gebruiken en uiteraard moet er een goede Subwoofer zijn voor de laagste tonen. De plaats van deze Subwoofer is onbelangrijk, omdat de lage tonen geen richtingseffect hebben.
Een koptelefoon is om verschillende redenen ongewenst, zie hier, maar de voornaamste reden is dat klanken in verhouding tot de omgeving moeten staan. De muziek moet een sfeer overbrengen. Een koptelefoon sluit die omgeving af. Vergelijk het met schilderen, waarvoor een goed verlicht atelier nodig is. Een spot op het onderwerp plus een lichtje op het doek is te weinig om de verhouding van de kleurtinten te kunnen beoordelen.
Bij Orgelmakerij Noorlander wordt elk onderdeel in het bedrijf vervaardigd en vormt een schakel in de keten naar een mooie orgelklank. Alles is op elkaar afgestemd met het doel de organist thuis de klanken te laten horen die een organist in de kerk hoort.
Kees Noorlander kent de klanken van een pijporgel en hij ontwerpt Hauptwerkorgels die het orgel in de huiskamer als een kerkorgel laat klinken. Ook zijn medewerkers hebben een grondige kennis van een goede pijporgelklank. Als pijporgelbouwer kon ik praten met mensen die het vak kennen en dat miste ik bij andere bedrijven.
De Sonnette III kwam helemaal overeen met mijn wensen en met zorgvuldig gekozen sample sets verschillen de klanken niet van de orgels in de kerk. Een Hauptwerkorgel moet de opnames met goede luidsprekers op de juiste plaats reproduceren. Dan worden de klanken realistisch naar de huiskamer overgebracht.
Orgelmakerij Noorlander
Pascalstraat 10 3771 RT Barneveld
Pijporgelbouwers bouwen het liefst voor kerken, want de klanken hebben een goede akoestiek nodig om tot ontwikkeling te komen. Veel orgelbouwers weigeren een huispijporgel te bouwen. Kleine huisorgels met een of twee fluitregisters voldoen wel in een ruimte zonder akoestiek en worden vaak door amateurs gebouwd. Ze klinken goed samen met blokfluiten.
Hauptwerk is het ideale orgel voor de huiskamer. De klanken van het kerkorgel zijn als samples in het geheugen opgeslagen en klinken in de huiskamer zoals in de kerk hebben geklonken. Met de nieuwe techniek van Hauptwerk 5 hoeven de geheugens alleen maar de klanken te bevatten.
De akoestiek van de kerk volgt een andere weg en is al in het orgel aanwezig. Zoals in de kerk de klanken uit de pijpen door de akoestiek tot ontwikkeling komen, gebeurt dat met de klanken uit de samples ook. Hauptwerk 5 heeft een ideale kopie van het kerkorgel mogelijk gemaakt, door de Impulse-Response techniek te gebruiken. Deze techniek is en exacte kopie van de akoestiek van de kerk en wordt aangeduid met Convolutiegalm.
zie voor de werking: Convolutiegalm
Alle reeds aanwezige sample sets van Hauptwerk 4 klinken met deze nieuwe galm in Hauptwerk 5 alsof het nieuwe opnamen zijn die in de kerk worden bespeeld.
Een Hauptwerkorgel laat originele pijpklanken horen met hun nagalm in de kerk. Naast het Hauptwerkorgel staat mijn huispijporgel met goed geïntoneerde metalen pijpen en organisten kunnen beide orgels vergelijken. Helaas moeten de pijpen het zonder akoestiek doen en dat is de reden dat het pijporgel nog maar zelden wordt bespeeld.
De meeste organisten hebben hun pijporgel ingeruild voor een Hauptwerkorgel. Nu kunnen ze thuis de concerten instuderen onder dezelfde omstandigheden als in de kerk. Het Hauptwerkorgel is het ideale huisorgel. De convolutiegalm voegt daar de akoestiek aan toe, zoals de organist die aan de speeltafel in een kerk hoort.
De klanken van de samples zijn opnamen van pijpen in de kerk. De voornaamste eis is dat alle eigenschappen van de pijpklanken worden overgebracht. Een goed opgenomen sample set is dan een voorwaarde, maar ook dat luidsprekers worden geplaatst op de hoogte van de oren van de organist en nauwkeurig zijn gericht.
 |
 |
 |
 |
 |
 |
 |
 |
 |
 |
 |
 |
 |
 |
 |
 |
 |
 |
 |
 |
 |
 |
 |
 |
 |
