In Tsjechië is het bedrijf Sonus Paradisi gevestigd waarvan de eigenaar, Jiri Zurek, na een universitaire studie is afgestudeerd op het maken van samples van orgelklanken. Hij doet dat full time en zijn kunde op dat gebied wordt door niemand overtroffen.
De door hem gemaakte samples voor Hauptwerk kunnen de tonen van orgelpijpen met alle karakteristieke eigenschappen volkomen gelijkwaardig weergeven. Zijn samples zijn kopieën van pijptonen en geven de complexe tonen met alle bijverschijnselen natuurgetrouw weer. Het kost veel geheugenruimte en daarom duurt het laden van een sample set enige minuten.
Het is echter nodig om de onovertroffen weergave van de pijpklanken weer te geven zoals de organist in de kerk die hoort!
Goede Hauptwerk samples laten de klanken van pijpen horen
Pijporgelklanken moeten aan hoge artistieke eisen voldoen om het orgel als een volwaardig muziekinstrument te kunnen bespelen. De klanken moeten Helder en Transparant zijn, zoals een koor met sopranen, alten en tenoren of een strijkorkest met violen, altviolen en celli.
De klanken hebben een basis nodig van lage tonen, zoals de stemmen van mannen in een koor, of de contrabas bij de strijkers. Het orgel heeft daarvoor de registers Holpijp en Subbas om diepe tonen met grote Graviteit produceren. Zij kunnen hun taak als fundament van de klankopbouw goed verrichten als de pijpen wijd zijn gemensureerd.
Naast graviteit en helderheid moet een orgelklank ook lieflijk kunnen klinken. Dat is vooral hoorbaar in de zachte, maar heldere viervoets fluitklanken. De fluitklanken hoeven niet luid te zijn, maar laten een helder geluid horen, dat goed kleurt met tonen van hogere ligging. De overeenkomst met mijn pijporgel is dat klanken van dichtbij zijn te horen. De DRY samples zijn op korte afstand van de pijpen opgenomen, waar de nagalm nog geen rol speelt.
De galm van een groot aantal kerken is apart opgenomen en in het geheugen van het Hauptwerkorgel vastgelegd. De convolutiegalm kan wens worden gekozen en heeft dan dezelfde invloed op de klank als de akoestiek in de kerk. Zo hoort de organist thuis de kerkklanken alsof hij of zij het orgel in de kerk bespeelt.
Sonarte uit Capelle aan den IJssel heeft mijn nieuwe Hauptwerkorgel gebouwd. Voor de keuze van het audiosysteem van het orgel was er maar één maatstaf: Reverence kwaliteit. Mijn orgel moet klinken als een pijporgel.
elke pijpklank die wordt weergegeven moet 100% overeenkomen met de originele klank
De luidsprekers staan goed zichtbaar op de ideale plaats om de klanken uit te stralen. De bastonen komen uit een systeem dat gebaseerd is op houten Subbaspijpen. Het fluweelzachte volume van de klanken gaat gepaard met een diepe intensiteit. De zachte klanken hebben een grote Graviteit.
Iedereen is welkom om zich hier van de bijzondere weergave te overtuigen. Mail naar: John Boersma
Voortdurend krijg ik e-mails met het verzoek om de werking van het windmodel uit te leggen. Sample sets worden aangeboden met juichende verhalen over het fantastische windmodel. De vragenstellers geloven de ronkende teksten, maar
het windmodel is glanzende lak over een roestig karkas;
het camoufleert samples die slecht zijn gemaakt
De toon uit een pijp fluctueert en daardoor klinkt een toon levendig. Het is een belangrijke eigenschap van elk blaasinstrument, zoals fluiten, hobo’s en de overige blaasinstrumenten van een orkest. Duizenden orgelpijpen heb ik gemaakt en elke pijp heb ik meteen beproefd. De ruis mag niet te veel zijn, want de windenergie moet volledig worden omgezet in geluidsenergie. Onvolkomenheden kunnen zich wel voordoen en worden hersteld om de toon zo zuiver mogelijk te laten klinken. Maar een zuivere toon is geen starre toon, de fluctuaties horen onverbrekelijk bij de toon en zorgen voor de levendigheid van de klank.
Wanneer de tonen worden opgenomen voor een sample set moeten de fluctuaties ook in de sample worden opgeslagen. Bij de nabewerking is het de kunst van de sample maker om ongewenste ruis en bijtonen te verwijderen zonder de fluctuaties aan te tasten. Helaas gaat het daar vaak mis en zijn met de bijtonen ook de fluctuaties verdwenen. Het maken van samples van een orgel is een moeilijk vak, waar de vakkennis van intonateurs van orgelpijpen voor nodig is.
De toon met de ontbrekende fluctuaties klinkt star en dat wordt gemaskeerd door een technische truc. De versterker die de toon doorgeeft wordt gemoduleerd met een snel wisselend signaal die het volume laat variëren. De starre toon met de nepfluctuaties kreeg de naam het windmodel. Voor mij als maker van pijpen is het onbegrijpelijk, dat organisten het verschil niet horen.
Wanneer ik een sample set heb geïnstalleerd is de eerste handeling het uitschakelen van het windmodel. Ik gebruik uitsluitend sample sets van Sonus Paradisi en van Prospectum; hier zijn de oorspronkelijke fluctuaties duidelijk te horen. Beide sample makers horen tot de top van Hauptwerk en hun samples staan het dichtste bij de klanken van een pijporgel.
 |
 |
 |
 |
 |
 |
 |
 |
 |
 |
 |
 |
 |
 |
 |
 |
 |
 |
 |
 |
 |
 |